Van Geel Alfabet

In Brieven 1962-1974 is de correspondentie opgenomen tussen Judith Herzberg en Chris van Geel. Het boek verscheen in 2018. De brieven, voorzover bewaard gebleven, 112 in totaal, werden bezorgd en van aantekeningen voorzien door Marsha Keja. Op 12 mei 1962 schreef Van Geel een lange brief aan Herzberg en haar toenmalige echtgenote Huyck van Leeuwen. Daarin stond een raadselachtige passage, over een raadselachtige passage in een eerdere brief van Herzberg die Van Geel niet goed kon thuisbrengen:         Wij hebben niets zien overvaren, ook niet         als ik zou kunnen lezen wat Bleirup         is – Judith schrijft toch uiterst duidelijk en          rustig/mooi – Zeppelin, ballon, God,         kunstmaan? We lezen daarbij geen krant. Wie of wat is Bleirup? Overigens denk ik dat Van Geel niet ‘Bleirup’ schreef, maar ‘Blémp’. Daarmee krij...

Hier volgt een gedicht van Chr.J. van Geel. Het is geschreven vóór mei 1967, want toen verscheen het in het tijdschrift De Gids . Een paar jaar later, in 1971, nam hij het op in zijn bundel Het Zinrijk :        WRAK VOOR DE KUST, ’S ZOMERS        Op lichte deining veert de spiegel        om het versleten schip dat zonk.        Soms scheuren ruggen van dolfijnen        eentonig het ondiepe water. Afstand, scherpe waarneming, een sfeer van verstilling – die combinatie is in veel van de gedichten van Van Geel aanwezig. Een enkel moment dat even uit de tijd wordt getild.        We kijken hier vanaf de kust uit over de zee. Het gedicht speelt zich (zie de titel) in de zomer af. Dan is de zee kalmer dan in andere jaargetijden. De waterspiegel beweegt niet veel: “op lichte dei...

De poëzie ligt op straat. En Chris van Geel had er een goed oog en oor voor, zoals voor alles wat spontaan, onbewust en ongekunsteld was. De volgende regels werden opgevangen op straat in Middelharnis, uit de mond van een halfwijze bedelares, door vrienden van Enno Endt, waarschijnlijk omstreeks 1950. Zo kreeg Van Geel, bevriend met Endt, het ook te horen. Hij nam het meteen over en maakte er een gedicht van:        ’k Heb kalk in mijn hoofd,        hoor je ’t rammelen,        hoor je ’t rammelen,        maak je ’t goed?        Heb je niet een paar kousen,        niet een lapje of een hoed,        hoor je ’t rammelen,        hoor je ’t goed? Pas tien jaar later stuurde hij het anoniem naar Barbarber...

“Van Geels precieuze krabbels ontroeren soms, vaak moet je er om grinniken. Maar het belangrijkste is: ze brengen je in een goed humeur.” Dat schreef G. Brands over de tekeningen van Chr.J. van Geel, bijna altijd op correspondentiekaarten (formaat 10,5 x 14,85 cm), van padden en vogels, en van alledaagse voorwerpen als schoenen, tafels en stoelen.        Het gold ook voor zijn zogenaamde dikdoeners, kaartjes waar hij iets had opgeplakt. “Dingetjes uit een Japans wondervisje, een stukje ijzerdraad, vogelveertjes, boomschors, restjes wol, een platgereden pad en andere onooglijke zaken waar de mens doorgaans achteloos aan voorbijgaat.” Het is “aandacht voor het gewone dat ongewoon is”.        Diezelfde aandacht spreekt uit zijn korte gedichten en prozateksten. Dit is er een van, afgedrukt in Barbarber , in augustus 1968:        PETIT BEURRE       ...

In zijn column van afgelopen maandag op de opiniepagina van NRC haalde Stephan Sanders een gesprekje aan tussen een journalist en Mahatma Gandhi (1869-1948). Gandhi was, kort gezegd, de man die Brits-Indië voorging in de geweldloze bevrijding van de koloniale bezetter. In 1947 werd India onafhankelijk. Gandhi had zo zijn gedachten over de cultuur van de westerlingen, zoals blijkt uit dit korte gesprek:        – En wat denkt u van de westerse beschaving?        – Ik denk dat het een goed idee zou zijn. De kenner van het werk van Chr.J. van Geel zal dit citaat bekend voorkomen. In januari 1968 nam Barbarber deze tekst van hem op:        INTERVIEW MET GANDI        – Wat denkt u van de europese kultuur?        – Een goed idee. Van Geel zal het ergens in een krant of tijdschrift zijn tegengekomen en hij zal...

Chris van Geel (1917-1974) woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam, aan de Herengracht, hoek Amstel, even zijde, nummer 598. Natuurlijk had hij het moeilijk, zoals iedereen. Tijdens de Hongerwinter werd het ook voor hem steeds lastiger om nog aan voedsel te komen. Van Geel, al lang en dun van zichzelf, werd nu helemaal een broodmagere verschijning.        Eén keer in de week mocht hij komen eten bij de familie Heijdenrijk, bekend van de firma Heijdenrijk, de lijstenmakerij. De Heijdenrijks hadden een paar adressen waar hij ook af en toe kon aanschuiven. “Zo kwam ik de week wel door, zij het met moeite”, vertelde hij later aan G. Brands. Maar de nood was hoog. “Ten slotte betaalde ik ook 5 gulden voor een sigaret, een Consi, bij een portier op het Thorbeckeplein.”        Consi leek mij de naam van een Engels of Amerikaans sigarettenmerk. Het zuiden van Nederland was in het najaar van 1944 al bevrijd. Daar ...